اقتصاد در نگاه مسئولین
امام خمینی (ره) - در جمع دانشجویان - دی 58 :
شما می‌دانید که اگر یک مملکتی در اقتصاد، خصوصاً این رشته اقتصاد که نان مردم هست در این احتیاج به خارج پیدا بکند، و یک احتیاج مبرمی‌‌که نتواند خودش اداره کند خودش را، و باید دیگران او را اداره کنند، این وابستگی اقتصادی، آن هم در این رشته، موجب این میشود که ملت ایران، مملکت ایران، تسلیم بشود به دیگران.
امام خمینی (ره) - تشریح رسالت و وظایف حوزه‌های علمیه - آذر 60 :
کسانی که اطلاع از احکام اسلام ندارند، از اقتصاد اسلام ندارند، از فرهنگ اسلام ندارند، از علوم عقلی اسلام اطلاع ندارند، اینها میگویند که در اسلام نیست. خوب، تو که اطلاع نداری، به چه مناسبت یک همچو حرفی می‌زنی؟ متخصص لازم است و در این امر باید از حوزه‌های علمیه متخصص بیاورند.
امام خمینی (ره) - در جمع روحانیون و طلاب - اسفند 67 :
من قبلاً نیز گفته‌ام همه توطئه‌های جهانخواران علیه ما از جنگ تحمیلی گرفته تا حصر اقتصادی و غیره برای این بوده است که ما نگوییم اسلام جوابگوی جامعه است و حتماً در مسائل و اقدامات خود از آنان مجوز بگیریم. ما نباید غفلت بکنیم، واقعاً باید به سمتی حرکت نماییم که ان شاء الله تمام رگه‌های وابستگی کشورمان از چنین دنیای متوحشی قطع شود. استکبار غرب شاید تصور کرده است از اینکه اسم بازار مشترک و حصر اقتصادی را به میان بیاورد ما درجا می‌زنیم و از اجرای حکم خداوند بزرگ صرف نظر می‌نماییم. خیلی جالب و شگفت‌انگیز است که این به ظاهر متمدنین و متفکرین وقتی یک نویسنده مزدور با نیش قلم زهرآگین خود احساسات بیش از یک میلیارد انسان و مسلمان را جریحه‌دار میکند عده‌ای در رابطه با آن شهید میشوند برایشان مهم نیست و این فاجعه عین دموکراسی و تمدن است اما وقتی بحث اجرای حکم و عدالت به میان می‌آید، نوحه رأفت و انسان دوستی سر می‌دهند.
آقا - دیدار مردم قم - دی 68 :
ما در زمینه‌های گوناگون اقتصادی، در آن بخشهایی که
سیاستهای اسلامی عمل شد، به اسلام نزدیک شده‌ایم و در همان بخشها مردم
احساس آرامش و آسایش میکنند. در هر جا هم که وارد مرحله‌ی اسلام و مقوله‌ی
اسلامی نشدیم، مردم در آنجا همان زندگی دشوار و وضعیت ناخوشایند را دارند.
کسانی که اهل تحلیل و استدلال و بحث هستند، بردارند فهرست کنند تا برای
مردم روشن بشود.
ما باید خود را به سرچشمه‌ی اسلام برسانیم تا زندگی به تمامی شیرین شود.
هاشمی رفسنجانی - خطبه نماز جمعه - آبان 68 یا 69؟ :
اظهار فقر و بیچارگی کافی است. این رفتارهای درویش مسلکانه، وجهۀ جمهوری اسلامی را نزد جهانیان تخریب کرده است، زمان آن رسیده که مسؤولین به مانور تجمل روی آورند. از امروز به خاطر اسلام و انقلاب، مسئولین وظیفه دارند مرتب و باوقار باشند ... هر چند ما فقیر باشیم و اقتصادمان به سامان نباشد، اما برای آنکه در دیدگان سایر ملل مسلمان و غیر مسلمان، ملتی مفلوک جلوه ننماییم، لازم است تا جلوه هایی از تجمل در چهرۀ کشور و مسئولین حاکمیتی رویت شود.
آقا - مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری هاشمی - مرداد 72 :
نظام اسلامی معتقد به یک جامعه ثروتمند است، نه یک جامعه فقیر و عقب‌مانده. معتقد به رشد اقتصادی است؛ ولی رشد اقتصادی برای عدالت اجتماعی و برای رفاه عمومی، مسأله اوّل نیست. آنچه در درجه اوّل است، این است که فقیر در جامعه نباشد؛ محروم نباشد؛ تبعیض در استفاده از امکانات عمومی نباشد. هر کس برای خودش امکاناتی فراهم کرد، متعلّق به خود اوست. اما آنچه که عمومی است - مثل فرصتها و امکانات - متعلّق به همه کشور است و باید در اینها تبعیضی وجود نداشته باشد. معنی ندارد که یک نفر پای خود را بگذارد روی دوش مأمورین دولتی و با ترفند و خدای ناکرده با اِعمال روشهای غلط، امتیاز بگیرد، رشدی افسانه‌ای بکند و بعد بگوید: «آقا، من ثروت را خودم به دست آورده‌ام.» در نظام اسلامی، چنین چیزی را نداریم. ثروتی که بر پایه صحیحی نیست، از اصل نامشروع است.
هاشمی رفسنجانی - سخنرانی - دهه 70 :
برای تحقق احکام خمس و زکات باید در جامعه حتما هم ثروتمند و هم فقیر و به عبارت دیگر اختلاف طبقاتی باشد.
آقا - بیانات در خطبه‌های نمازجمعه - خرداد 74 :
اسلام بر قلب مقدّسِ پیغمبر اکرم نازل شد؛ نماز را آورد، روزه، زکات، انفاقات، حج، احکام خانواده، ارتباطات شخصی، جهاد فی‌سبیل‌اللَّه، تشکیل حکومت، اقتصاد اسلامی، روابط حاکم و مردم و وظایف مردم در مقابل حکومت را آورد. اسلام، همه این مجموعه را بر بشریّت عرضه کرد؛ همه را هم پیغمبر اکرم بیان فرمود... نه فقط بیان، بلکه آنها را عمل و پیاده کرد. خوب؛ در زمان پیغمبر، حکومت اسلامی و جامعه اسلامی تشکیل شد، اقتصاد اسلامی پیاده شد، جهاد اسلامی برپا و زکات اسلامی گرفته شد؛ یک کشور و یک نظام اسلامی شد... اسلام این نظام را به وسیله نبىّ‌اکرم آورد و در جامعه آن روز بشر پیاده کرد. در کجا؟ در گوشه‌ای که اسمش مدینه بود و بعد هم به مکه و چند شهر دیگر توسعه داد.سؤالی در این‌جا باقی میماند و آن اینکه: اگر این قطاری را که پیغمبر اکرم برروی این خط به راه انداخته است، دستی، یا حادثه‌ای آمد و را از خط خارج کرد، تکلیف چیست؟ اگر جامعه اسلامی منحرف شد؛ اگر این انحراف به جایی رسید که خوف انحرافِ کلّ اسلام و معارف اسلام بود، تکلیف چیست؟ دو نوع انحراف داریم. یک وقت مردم فاسد میشوند - خیلی وقتها چنین چیزی پیش می‌آید - اما احکام اسلامی از بین نمیرود؛ لیکن یک وقت مردم که فاسد میشوند، حکومتها هم فاسد میشوند، علما و گویندگان دین هم فاسد میشوند! از آدمهای فاسد، اصلاً دین صحیح صادر نمیشود. قرآن و حقایق را تحریف میکنند؛ خوبها را بد، بدها را خوب، منکر را معروف و معروف را منکر میکنند! خطّی را که اسلام - مثلاً - به این سمت کشیده است، صدوهشتاد درجه به سمت دیگر عوض میکنند! اگر جامعه و نظام اسلامی به چنین چیزی دچار شد، تکلیف چیست؟
هاشمی رفسنجانی - مصاحبه با کیهان - انتشار 82 :
این‌قدر بحث از اختلاس و دزدی نکنید و روحیه مردم را خراب نکنید. وقتی که ما یک سدی را می‌سازیم و مثلاً ده میلیارد خرج میکنیم، ممکن است از قِبل آن، پانصد میلیون هم اختلاس شود. اما این سد برای کشور می ماند و هیچ کس نمی‌تواند از این سد اختلاس یا دزدی کند.
آقا - دیدار سردبیران نشریات دانشجویی - اسفند 77 :
ما وقتی میگوییم منتظر امام زمان هستیم، بیشترین خصوصیتی که برای امام زمان ذکر میکنیم، این است که «یملأ الله به الارض قسطاً و عدلاً» ؛ نمیگوییم: «یملأ الله دیناً و صلوةً و صوماً». با اینکه آن هم هست و قسط و عدل در چارچوب دین، بهترین و بیشترین تحقّق را پیدا میکند، لیکن معلوم میشود که این عدل، یک مصرعِ بلند درخواستهای انسان است و اگر این روشی که الان بعضیها غافلانه دنبال میکنند و آن، الگو گرفتن از زندگی غربی است، رواج پیدا کند، روزبه‌روز این حالت بدتر خواهد شد. علاج این است که ما خودمان را از دنباله‌روىِ فرهنگ غربی در زمینه‌ی مسائل اقتصاد کاملاً خلاص کنیم و نجات ببخشیم. این‌طور نیست که اگر کشوری درآمد سرانه‌اش رقم بالایی است، معنایش این است که این درآمد سرانه به همه میرسد... شکوفایی اقتصاد معنایش این نیست. شکوفایی اقتصاد این است که به دولت امکان بدهد تا فقر را از میان جامعه بردارد؛ این اقتصاد خوب است. ما بایستی نه فقر یک گروه خاصی را، بلکه فقر عمومی را از بین ببریم. اقتصاد، اقتصاد اسلامی است و همین بایستی تحقّق پیدا کند.
آقا - خطبه‌های نماز جمعه - مهر 78 :
اگر ما در زمینه اقتصادی و در زمینه تشکیلات اداری هم توصیه اسلام را دقیقاً عمل میکردیم، یقیناً وضعمان بهتر از این بود. ما آنچه را که در زمینه‌های اقتصادی عمل کرده‌ایم، متأسفانه یک نسخه مخلوط است. چیزهایی از اسلام در آن هست؛ اما مخلوط دارد. آن بخشِ مخلوط شده، برای ما هرگز خیری به‌بار نیاورده است. امروز نظرات اقتصادی غربی که تا اندکی قبل جزو مسلّمات محسوب میشد، مورد مناقشه خود غربیها قرار میگیرد.
آقا - دیدار مسئولان وزارت امور خارجه - مرداد 83 :
ما از اسلام دفاع میکنیم. اما منظور ما از اسلام چیست؟ اسلامِ ما با اسلام متحجر از یک سو و اسلام لیبرال از سوی دیگر، در اصول و مبانی کاملاً متفاوت است. ما هم این را رد میکنیم و هم آن را. اسلام ما اسلامی است متکی به معنویت، عقلانیت و عدالت؛ این سه شاخص عمده در آن هست. ... اینکه تصور شود چون دنیای سرمایه‌دارىِ مبتنی بر لیبرال دمکراسی برایش مسأله‌ی عدالت، مسأله‌ی فرعی و درجه‌ی دو و ابزاری است و برای آنها مسأله‌ی نفع و سود و پول مسأله‌ی اصلی است، موجب نمیشود که ما از عدالت به معنای یک مسأله‌ی محوری و اصلی صرف‌نظر کنیم. ما در قالبهای اقتصادی و در کارکرد سیاست داخلی و خارجیمان، مسأله‌ی عدالت محور است. اسلام ما این است: اسلامِ معنویت، عقلانیت و عدالت. به اسم اسلام قانع نیستیم که اسلام لیبرال داشته باشیم تا ارزشهای غربی و ارزشهای امریکایی را ترویج کند و از روشهای آنها استفاده کند و با آنها در بخش‌های مختلف همرنگ و همصدا شود و احیاناً دعای ندبه‌یی هم بخواند. ما اسلام متحجرِ طالبانی را هم قبول نداریم. نه اینکه حالا قبول نداریم، از اولِ جریان نهضت آن را قبول نداشتیم.
آقا - دیدار رئیس جمهور و اعضای هیأت دولت - شهریور 85 :
امروز کشور ما بیش از هر چیز دیگر، تشنه‌ی عدالت اقتصادی است. علت هم این است که واقعاً یک شکافی به صورت میراث معیوبی از گذشته بود و این شکاف باید پُر میشد، که نشده است. البته به شکل معقولی باید پُر شود. ما پُر کردنِ این شکاف را به همان شکلی میگوییم که اسلام توصیه میکند؛ حرفهای غیر منطقی و ناممکن و نامعقول را نمیخواهیم به میان بیاوریم؛ همان‌طوری که اسلام میگوید: فرصتها در مقابل همه باشد و امکانات عمومی مورد استفاده‌ی همه قرار گیرد. بنابراین یک شاخصه، مسئله‌ی عدالتخواهی و عدالت‌گستری است که پهنه‌ی وسیعی دارد. «فسادستیزی» شاخصه‌ی دیگری است. «سلامت اعتقادی و اخلاقىِ مسئولان کشور» - بخصوص مسئولان عالیرتبه، در سطوح دولت و معاونین و از این قبیل - بسیار مهم است و شاخصه‌ی دیگری است که از لحاظ اعتقادی و اخلاقی اشخاص سالمی باشند.
آقا - دیدار دست‌‌اندرکاران اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی - بهمن 85 :
ما وقتی به صورت کلان به زمینه‌ی اقتصاد اسلامی نگاه میکنیم، دو تا پایه‌ی اصلی مشاهده میکنیم. هر روش اقتصادی، هر توصیه و نسخه‌ی اقتصادی که این دو پایه را بتواند تأمین کند، معتبر است. هر نسخه‌ای هر چه هم مستند به منابع علیالظاهر دینی باشد و نتواند این دو را تأمین کند، اسلامی نیست. یکی از آن دو پایه عبارت است از «افزایش ثروت ملی». کشور اسلامی باید کشور ثروتمندی باشد؛ کشور فقیری نباید باشد؛ باید بتواند با ثروت خود، با قدرت اقتصادی خود، اهداف والای خودش را در سطح بین‌المللی پیش ببرد. پایه دوم، «توزیع عادلانه و رفع محرومیت در درون جامعه‌ی اسلامی» است. این دو تا باید تأمین بشود. و اولی، شرط دومی است. اگر تولید ثروت نشود؛ اگر ارزش افزوده در کشور بالا نرود، ما نمیتوانیم محرومیت را برطرف کنیم؛ نخواهیم توانست فقر را برطرف کنیم. بنابراین هر دو تا لازم است. شما که متفکر اقتصادی هستید و پایبند به مبانی اسلامی، طرحتان را بیاورید؛ باید این دو تا در آن طرح تأمین بشود. اگر این دو در آن طرح تأمین نشد، آن طرح اختلال دارد؛ ایراد دارد. برای اینکه بتوانیم کشور را از لحاظ ثروت ملی به حد استغناء و بینیازی برسانیم، باید سرمایه‌گذاری و فعالیت اقتصادی و تولید ثروت در معرض انتخاب همه‌ی آحاد فعال کشور قرار بگیرد؛ یعنی همه باید بتوانند در این زمینه فعالیت کنند.
حسن روحانی - کتاب امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران - انتشار 89 :
پس از بررسی انواع مکاتب اقتصادی در این مطالعه و ارزیابی آنها از منظر اسناد فرادستی نظام از جمله اهداف اقتصادی سند چشم‌انداز و سیاست های کلی ابلاغی در برنامه های چهارم و پنجم توسعه به ویژه سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی، به نظر می رسد که نظریه های مکاتب نهادگرایان و کینزی های جدید با الگوی مطلوب توسعه در جمهوری اسلامی ایران قرابت بیشتری داشته باشند.
جمشید پژوهان - مشاور اقتصادی احمدی نژاد در مصاحبه با هفته نامه تجارت فردا - تیر 92 :
اقتصاد اسلامی ناشی از نگاهی بود که یک عده می‌گفتند ایدئولوژی اسلامی نسبت به هر ایدئولوژی دیگر برتری دارد و در برخی از اصول متفاوت است. درست است که در اسلام تفاوت‌های مثبتی وجود دارد اما نمی‌توان گفت ادیان دارای مکتب خاص اقتصادی هستند.
آیت‌الله جاودان - در پاسخ به استفتاء - مرداد 92:
اگر ادعای اسلام جهان داری است اگر ادعای اسلام سعادت همه جانبه بشر است، نمی تواند در زمینه سیاست ،تعلیم، تربیت و اقتصاد نظریه نداشته باشد.
حسن عباسی - برنامه راز - تیر 93 :
چرا مبنای ریال در جمهوری اسلامی که ۳۵ سال اعلام استقلال از ایالات متحده داشته است، باید دلار باشد؟ چرا کشور ایران نباید پیمان دو‌جانبه‌ی پولی را رقم بزند؟ چرا ایران جزء گروه بریکس نیست؟ چرا بانک مرکزی ایران مکتب اقتصاد پولی را پذیرفته است؟ کدام شورای عالی در ایران، مکتب اقتصادپولی را تصویب کرده است؟ چرا مبنای معاملات در جمهوری اسلامی باید دلاری باشد که پشتوانه ندارد؟ چرا کسی نباید جرأت داشته باشد در کشور در مورد ربوی بودن سیستم نظام مالی جهانی حرف بزند؟ وقتی بورس جهان خود را قمارباز می‌دانند، چه‌طور بورس را اسلامی کردیم؟ ... مگر حکومت مبتنی بر انگاره‌های دینی نیست؟ مگر خدا نفرموده است که یمحق الله ربا؟ امام راحل در سال ۱۳۶۲ فرمودند که پول نباید کار کند، چرا چهارچوب‌های آن را تبیین و تدریس نمی‌کنیم؟ اگر پول کار کند، صنعتی تولید نمی شود، مسکنی تولید نمیشود و دلالی رواج پیدا می کند.
حسن عباسی - مصاحبه با نسیم - مهر 94 :
اگر برنامه ششم کشور مبتنی بر مفهومی به نام مکتب کینزیهای جدید که توسط بعضی استادان دانشگاه شریف که مشاوران اقتصادی دولت هستند و نحله‌ای که در سازمان مدیریت و همچنین در دفتر رئیس جمهور هستند اجرا شود، کشور به هیچ وجه به اقتصاد مقاومتی و مؤلفه‌هایش نخواهید رسید. امروز دولت دروغ بزرگی در رسانه‌ها به مردم میگوید، دروغی که در آن میگویند می‌خواهند اقتصاد مقاومتی را پیاده کنند در حالی که در عمل سخنگوی دولت اعلام می کند که کتاب رئیس جمهور مبنای برنامه ششم است که جمع‌بندی 882 صفحه این کتاب به عنوان یک سند حکومتی تهیه شده در مجمع تشخیص مصلحت این است که به سمت مکتب کینزینهای جدید باید رفت. البته اگر بخواهیم ببینیم مکتب نهادگرایان جدید کجا پیاده شده باید به کشورهای یونان، پرتغال،اسپانیا و ایرلند نگاه کنیم.؛اگر مکتب کینزینهای جدید درست جواب می‌داد چرا در خود انگلیس شکست خورده؟ پس عملاً این که ما بیاییم کشور را با رکود مواجه کنیم و همه چیز را متوقف کنیم امری شکست خورده است.اگر امروز آرامشی به نظرتان میرسد این آرامش ناظر به این است که کشور با یک رکودی مواجه است.
محمد نهاوندیان - رئیس دفتر روحانی در مصاحبه با هفته نامه تجارت فردا - اسفند 94 :
شاید 10 سال دیگر این پرسش را این‌گونه مطرح کنید که سه سیاستمدار بودند که در زمینه برون‌گرایی، سه عملکرد از خود به یادگار گذاشتند. یکی تورگوت اوزال در ترکیه بود که درهای کشورش را باز کرد اما باز شدن درها تبعات زیادی در فرهنگ و اقتصاد این کشور به جا گذاشت. دیگری دنگ شیائوپینگ بود که درهای کشورش را با این ملاحظه گشود که نظام سیاسی و فرهنگی کشورش دچار آسیب و لطمه نشود و سومین رئیس‌جمهور، حسن روحانی بود که با نگاه به تجربه ترکیه و چین به گونه‌ای درهای کشورش را به روی سرمایه‌گذاران خارجی باز کرد که اقتصاد کشورش رونق گرفت، فرهنگ کشورش بیشتر شکوفا شد و پایگاه سیاسی کشورش استحکام بیشتری یافت.
اسماعیل حسین‌زاده - استاد بازنشسته اقتصاد دانشگاه دریک آمریکا - فروردین 95 :
شماری از تحلیل‌گران، سیاستهای روحانی در جهت گشودن بازار ایران به روی غرب را شبیه به سیاستهای «دنگ شیاءوپینگ» پس از مرگ « مائو تسه دونگ» در حدود 4 دهه پیش می‌دانند. اما این سیاستهای روحانی را بیشتر باید شبیه سیاستهای اقتصادی «بوریس یلتسین» پس از فروپاشی دیوار برلین دانست تا سیاستهای اقتصادی شیاءوپینگ. این جستار، به بررسی نظری و عملی عملکرد دولت روحانی می‌پردازد. عملکردی که از یک مدل اقتصادی بهره می‌برد که منجر به بدهی، صنعتی‌شدن معلول و فلج، و توسعه وابسته میشود؛ بنابراین کشور از مسیر عدم وابستگی ژئوپلتیک و سیاسی منحرف میشود.
التفات دارید که اجرای اقتصاد مقاومتی و سیاستهای آن در یک یا دو سال میسر نمیشود. اصلاً از این پس اقتصاد ما باید با این مبانی نظری که با مبانی نظری دولت هماهنگی دارد صورت گیرد. من عزیزانمان را به کتاب امنیت ملی و نظام اقتصادی جمهوری اسلامی که آقای دکتر روحانی آن را در سال 1387 یا 1388 تقریر فرمودند و پس از آن نیز حدود 8 بار تجدید چاپ شد ارجاع می دهم. شما در این کتاب، تمام اقتصاد مقاومتی و سیاستهای آن و مدل الگوی اسلامی ایرانی ای را که مورد نظر ما بود، می‌یابید یعنی اینها برای ما بحث جدیدی نبوده است، بنابراین ضمن اینکه ما برنامه ششم را آماده کرده‌ایم، باید مقداری از آن را نیز برای سال 95 در نظر بگیریم، کما اینکه در سال 93 و 94 نیز ضمن برنامه‌ریزی، اقدام نمودیم.
پی نوشت :
این مطلب صرفا به جهت ثبت در آرشیو ارسال شده است. ان شاالله به شرط حیات تکمیل میگردد.
سیّد محمّد جعاوله
